Elektromaqnit şüalanma mənbələri

Təbii elektromaqnit şüalanma mənbələri. Yer mövcud olduğu bir gündən bu yana Günəş və Kosmos  Elektromaqnit şüalanmasının təsirinə məruz qalmışdır. Bu təbii təsir prosesində Yerin maqnitəsfer və atmosferində biosferin canlı orqanizmlərinə və yaşayış mühitinə bilavasitə təsir göstərən mürəkkəb qarşılıqlı hadisələr baş verir. Təkamülün inkişafı prosesində canlı orqanizmlər müəyyən dərəcədə elektromaqnit sahəsinin təbii fonuna adaptasiya olunmuşlar. Tam əminliklə demək olar ki, canlı orqanizmlər və bütün insanlar sözün həfi mənasında “ elektromaqnit dalğalarının okeanında yuyunurlar “.

       Biosferdə infraqırmızı şüalanma mənbəyinin təbii və ən əsası Günəşdir. Günəşin xarici örtüyünün temperaturu təxminən 6000 K-dir. Bu enerjinin təqribən 50% şüalanma enerjisi infraqırmızı diapazona düşür. Təbii infraqırmızı şüalanma mənbələrinə misal olaraq vulkanlar, termal sular, atmosferdə istilik – kütlə prosesləri,bunlara misal olaraq - kütləvi şəkildə meşə yanğınları, bütün qızmış cisimləri göstərmək olar. Yerin səthi təqribən 3 mkm-dən 80 mkm-ə qədər olan dalğa diapazonunda istilik şüalanması buraxır., yəni bütün orta infraqırmızı oblastı əhatə edir. Maraqlıdır ki, Yer dünya fəzasında dalğa uzunluğu 10 mkm olan istilik şüalanması şüalandırır. Bu isə insan bədəninin maksimal istilik şüalanmasına bərabərdir.

        İnfraqırmızı şüalanmanın kosmik mənbələrinə, səthinin temperaturları 1000°K - 1500°K olan soyuq qırmızı cırtdan ulduzları misal göstərmək olar. Bir sıra planetar dumanlıqları, kometləri, toz buludlarını, qalaktikaların nüvələrini, kvarkları da belə təbii elektromaqnit şüalanma mənbələri sırassına aid etmək olar.

       Süni elektromaqnit şüalanma mənbələri.  Elmi-texniki proqress nəticəsində hal-hazırda Yerin elektromaqnit fonu nəinki artmışdır, o həmçinin kəmiyyətcə dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Texnogen fəaliyyət nəticəsində süni mənşəyə malik dalğa uzunluqlu elektromaqnit şüalanmalar yaranmışdır. Buna misal olaraq, dalğa uzunluğunun millimetrik  uzunluqlu dalğalar. Bunlardan ən geniş yayılmış – közərmə lampasını göstərmək olar. Lampanın közərmə telinin 2300°K - 2800°K temperaturunda maksimum şüalanma təqribən 1.2 mkm dalğa uzunluğuna uyğun gəlir və 95% şüalanma enerjisi infraqırmızı diapazonunun payına düşür.

        Yer mənşəli olmayan millimetrik şüalanma Yerin atmosferi tərəfindən intensiv udulur, ona görə də canlı orqanizmlər bu dalğalara qarşı uyğunlaşmaya malik deyillər. Hal-hazırda Yerin elektromaqnit fonu başlıca olaraq yüksək inkişaf etmiş elmi tutuma malik sənaye zonalarında artmışdır.

       Antropogen mənşəli elektromaqnit sahəsinin əsas mənbələrinə aşağıdakıları aid etmək olar:

-      sənaye – texnoloji avadanlıqlar;

-      televiziya və radiolokasiya stansiyaları;

-      güclü radiotexniki obyektlər;

-      sənaye tezlikli və yüksək gərginlikli elektrik ötürmə xətləri;

-      texniki sexlər;

-      plazma, lazer və rentgen qurğuları;

-      atom və nüvə reaktorları və s.